PRAWNO TECHNOLOGICZNY BIULETYN E-ADMINISTRACJI

• Wstęp
• Rozdział I
• Rozdział II
• Rozdział III
• Rozdział IV
• Rozdział V

II. Nowelizacja ustawy o dostępie do informacji publicznej - ponowne wykorzystanie informacji publicznej

Ustawą z dnia 16 września 2011r. o zmianie ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.11.204.1195) [dalej: „Ustawa”], dokonano wdrożenia do naszego porządku prawnegodyrektywy 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (Dz. Urz. UE L 345 z 31.12.2003, str. 90). Nowe przepisy w swym zasadniczym zrębie zaczną obowiązywać z dniem 29 grudnia 2011r., za wyjątkiem części przepisów dotyczących tworzonego centralnego repozytorium informacji publicznej, które wejdą w życie dopiero z dniem 29 września 2012r. Ideą nowelizacji jest to, że każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu i ponownemu wykorzystywaniu na zasadach i w trybie określonych w ustawie. Ponadto, informacje publiczne o szczególnym znaczeniu dla rozwoju innowacyjności w państwie i rozwoju społeczeństwa informacyjnego, które ze względu na sposób przechowywania i udostępniania pozwalają na ich ponowne wykorzystywanie, w sposób użyteczny i efektywny, stanowią zbiór – tzw. „zasób informacyjny” i będą udostępniane w centralnym repozytorium.

Do przekazania posiadanego zasobu informacyjnego do centralnego repozytorium, a także do systematycznego jego weryfikowania i aktualizowania obowiązane są:

1. organy administracji rządowej,
2. fundusze celowe,
3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
4. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
5. Narodowy Fundusz Zdrowia,
6. państwowe instytuty badawcze,
7. państwowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyjątkiem uczelni, Polskiej Akademii Nauk oraz jednostek naukowych w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. Nr 96, poz. 615 oraz z 2011 r. Nr 84, poz. 455 i Nr 185, poz. 1092).

Do udostępniania informacji publicznej w celu ponownego wykorzystywania zobowiązane są następujące podmioty:

1. Prezes Rady Ministrów,
2. jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych,
3. inne niż określone w pkt 2 państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej,
4. inne niż określone w pkt 2 osoby prawne, utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli samodzielnie albo wspólnie z podmiotami, o których mowa w pkt 2 i 3, bezpośrednio albo pośrednio:
   • finansują je w ponad 50% lub
   • posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
   • sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
   • mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego,
5. związki podmiotów, o których mowa w pkt 2-4.

Przepisów o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej nie stosuje się z kolei do:

1. archiwów państwowych w zakresie znajdujących się w ich dyspozycji materiałów archiwalnych,
2. jednostek publicznej radiofonii i telewizji w rozumieniu ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226, z późn. zm.), w zakresie audycji radiowych i telewizyjnych oraz innych przekazów,
3. instytucji kultury, samorządowych instytucji kultury ani innych podmiotów prowadzących działalność kulturalną, o której mowa w art. 2 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123, z późn. zm.), w zakresie informacji publicznych stanowiących przedmiot ich działalności,
4. uczelni, Polskiej Akademii Nauk ani jednostek naukowych w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki, w zakresie informacji publicznych służących ich działalności badawczej oraz dydaktycznej,
5. jednostek organizacyjnych systemu oświaty, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), w zakresie informacji publicznych służących ich działalności oświatowej.

Mając określony w ten sposób krąg podmiotów obowiązanych do udostępnienia informacji publicznej w celu ponownego jej wykorzystania, możemy przejść do samej definicji ponownego wykorzystania informacji publicznej. Zgodnie z ustawą jest to wykorzystywanie przez osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej informacji publicznej lub każdej jej części, będącej w posiadaniu ww. podmiotów, niezależnie od sposobu jej utrwalenia (w postaci papierowej, elektronicznej, dźwiękowej, wizualnej lub audiowizualnej), w celach komercyjnych lub niekomercyjnych, innych niż jej pierwotny publiczny cel wykorzystywania, dla którego informacja została wytworzona. 
Udostępnianie informacji publicznej w celu ponownego jej wykorzystania ma następować co do zasady nieodpłatnie, a wyjątkowo za opłatą – jeżeli przygotowanie informacji w sposób wskazany we wniosku wymaga poniesienia dodatkowych kosztów. 
Ważną kwestią dotyczącą udostępnianych materiałów jesturegulowanie praw własności intelektualnej do udostępnianych materiałów, w szczególności zaś kwestii prawno-autorskich. Nie można bowiem zapominać, iż większość udostępnianych do wykorzystania materiałów będzie podlegała przepisom Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994r. (Dz.U.06.90.631 j.t. z późn. zm.). Jakkolwiek ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie uważa za przedmiot prawa autorskiego urzędowych: dokumentów, materiałów, znaków oraz symboli, to jednak duża część materiałów udostępnianych przez podmioty zobowiązane na podstawie Ustawy o dostępie do informacji publicznej nie będzie kwalifikowała się do tej grupy, co oznacza, że będą to utwory w pełni chronione prawem autorskim. Nie każdy materiał udostępniany przez podmiot publiczny ma bowiem charakter dokumentu urzędowego. Ustawa o dostępie do informacji publicznej rozstrzyga kwestie autorskoprawne w następująco – to podmiot zobowiązany określa sposób korzystania z informacji publicznych spełniających cechy utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych lub stanowiących bazę danych w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. Nr 128, poz. 1402, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 oraz z 2007 r. Nr 99, poz. 662 i Nr 176, poz. 1238), zapewniający możliwość dowolnego wykorzystywania utworu lub bazy danych, do celów komercyjnych i niekomercyjnych, tworzenia i rozpowszechniania kopii utworu lub bazy danych, w całości lub we fragmentach, oraz wprowadzania zmian i rozpowszechniania utworów zależnych. Ponowne wykorzystywanie informacji publicznej odbywa się przez ponowne wykorzystywanie informacji publicznej:

1. udostępnionej na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej,
2. udostępnionej w sposób inny niż w Biuletynie Informacji Publicznej,
3. udostępnionej w centralnym repozytorium,
4. przekazanej na wniosek o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej.

Przekazanie informacji publicznej w celu jej ponownego wykorzystywania następuje na wniosek, w przypadkach gdy:

1. informacja publiczna nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej lub w centralnym repozytorium, chyba że została udostępniona w inny sposób i zostały określone warunki jej ponownego wykorzystywania, albo
2. wnioskodawca zamierza wykorzystywać informację publiczną na warunkach innych niż zostały dla tej informacji określone.

Wniosek o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej można będzie złożyć w szczególności w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu Ustawy o informatyzacji. W przypadku niespełnienia warunków formalnych wniosku wzywa się wnioskodawcę do uzupełnienia braków, wraz z pouczeniem, że ich nieusunięcie w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania. Wniosek rozpatruje się bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 20 dni od dnia otrzymania wniosku. W sprawach szczególnie skomplikowanych podmiot zobowiązany może przedłużyć załatwienie sprawy o kolejne 20 dni, po zawiadomieniu wnioskodawcy w terminie 20 dni od dnia otrzymania wniosku. Podmiot zobowiązany informuje Prezesa Rady Ministrów o przekroczeniu 1000 wniosków o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej danego rodzaju.
Minister właściwy do spraw informatyzacji ma określić, w drodze rozporządzenia, wzór wniosku o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej, zawierający w szczególności informacje o sposobie i formie przekazania wnioskodawcy informacji publicznej, a także o celu i zakresie ponownego wykorzystywania udostępnianej informacji publicznej, biorąc pod uwagę sprawność i przejrzystość postępowania – rozporządzenie to nie zostało jeszcze wydane.
Z praktycznej perspektywy warto zwrócić w tym kontekście uwagę na to, że ponowne wykorzystanie informacji publicznej to nowa jakość w naszym życiu publicznym – wykorzystanie to jest bowiem czymś zupełnie innym niż zamieszczenie (udostępnienie) informacji w Biuletynie Informacji Publicznej. To możliwość wykorzystania informacji publicznej przez obywateli i podmioty prywatne, w bardzo szerokim zakresie, w tym do prowadzenia działalności gospodarczej. Będzie to z pewnością wyzwanie logistyczne dla organów administracji.