PRAWNO TECHNOLOGICZNY BIULETYN E-ADMINISTRACJI

• Wstęp
• Rozdział I
• Rozdział II
• Rozdział III
• Rozdział IV
• Rozdział V
• Rozdział VI
• Rozdział VII

III. Elementy składowe systemu informacji

System informacji obejmuje bazy danych zawierające dane o: (1) udzielonych, udzielanych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej, (2) usługodawcach i pracownikach medycznych, (3) usługobiorcach, którefunkcjonują w ramach:

1. Systemu Informacji Medycznej, zwanego dalej "SIM";
2. dziedzinowych systemów teleinformatycznych:
   • Systemu Rejestru Usług Medycznych Narodowego Funduszu Zdrowia, zwanego dalej "Systemem RUM – NFZ",
   • Systemu Statystyki w Ochronie Zdrowia,
   • Systemu Ewidencji Zasobów Ochrony Zdrowia,
   • Systemu Wspomagania Ratownictwa Medycznego,
   • Systemu Monitorowania Zagrożeń,
   • Systemu Monitorowania Dostępności do Świadczeń Opieki Zdrowotnej,
   • Systemu Monitorowania Kosztów Leczenia i Sytuacji Finansowo-Ekonomicznej Podmiotów Leczniczych,
   • Zintegrowanego System Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi,
   • Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych;
3. rejestrów medycznych.

III.1. PODMIOTY ZOBOWIĄZANE DO PROWADZENIA BAZ DANYCH ORAZ PODMIOTY, DO KTÓRYCH USTAWA ZNAJDUJE ZASTOSOWANIE

Na wstępie należy wskazać, jakie podmioty są zobowiązane do prowadzenia baz danych o: (1) udzielonych, udzielanych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej, (2) usługodawcach i pracownikach medycznych, (3) usługobiorcach, czyli baz danych składających się na system informacji.

Bazy dany o udzielonych, udzielanych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej zobowiązane są prowadzić:

1. usługodawcy na podstawie przepisów regulujących ich funkcjonowanie w zakresie określonym w tych przepisach;
2. płatnicy w odniesieniu do usługobiorców, w stosunku do których są obowiązani na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, do sfinansowania lub współfinansowania świadczenia opieki zdrowotnej;
3. minister właściwy do spraw zdrowia oraz wojewoda na podstawie art. 10 i art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w zakresie zadań związanych z zapewnieniem równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej;
4. podmioty inne niż wymienione w pkt 1-3 obowiązane do przetwarzania danych o udzielonych, udzielanych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej.

Do prowadzenia baz danych o usługodawcach i pracownikach medycznych zobowiązani są z kolei:

1. organ prowadzący rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą na podstawie przepisów o działalności leczniczej, w odniesieniu do podmiotów wykonujących działalność leczniczą;
2. wojewoda i minister właściwy do spraw zdrowia na podstawie ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410, z późn. zm.8));
3. Naczelna Rada Lekarska na podstawie ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654), w zakresie danych przetwarzanych w Centralnym Rejestrze Lekarzy i Lekarzy Dentystów Rzeczypospolitej Polskiej;
4. Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, na podstawie ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 174, poz. 1039), w zakresie danych przetwarzanych w Centralnym Rejestrze Pielęgniarek i Położnych;
5. wojewódzki inspektor farmaceutyczny, na podstawie ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.9)), w odniesieniu do aptek ogólnodostępnych, punktów aptecznych oraz aptek szpitalnych i zakładowych;
6. okręgowe izby aptekarskie, na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856 oraz z 2010 r. Nr 107, poz. 679), w odniesieniu do danych zawartych w rejestrze farmaceutów;
7. Naczelna Rada Aptekarska, na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich, w zakresie danych przetwarzanych w Centralnym Rejestrze Farmaceutów Rzeczypospolitej Polskiej;
8. Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych, na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529, z późn. zm.), w odniesieniu do danych objętych listą diagnostów laboratoryjnych i ewidencją laboratoriów;
9. Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, na podstawie przepisów o: zawodach lekarza i lekarza dentysty, zawodach pielęgniarki i położnej, diagnostyce laboratoryjnej, Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz przepisów - Prawo farmaceutyczne, w odniesieniu do danych określonych tymi przepisami;
10. Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, na podstawie przepisów o zawodach pielęgniarki i położnej, w odniesieniu do danych określonych tymi przepisami;
11. usługodawcy, w odniesieniu do pracowników medycznych;
12. płatnicy w zakresie danych usługodawców i pracowników medycznych usługodawcy, umożliwiających kontrolę wykonywania umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Bazy danych dotyczące usługobiorców będą prowadzili zaś wyłącznie płatnicy i usługodawcy.

Ustawa znajduje zastosowanie do dwóch grup podmiotów:

1. obowiązanych do przetwarzania danych z zakresu ochrony zdrowia na podstawie przepisów ustawy lub przepisów wskazanych w powyższych punktach, oraz
2. uprawnionych na podstawie ustawy lub przepisów dotyczących danych osobowych oraz jednostkowych danych medycznych do dostępu do danych z zakresu ochrony zdrowia.

Dodatkowo, ustawa wyłącza z zakresu swojego zastosowania wprost jedną grupę podmiotów. Przepisów ustawy nie stosuje się mianowicie do podmiotów leczniczych dla osób pozbawionych wolności udzielających świadczeń zdrowotnych na podstawie art. 102 pkt 1 i art. 115 § 1ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.).

III.2. ZAKRES PRZETWARZANYCH DANYCH

W systemie informacji są przetwarzane dane udostępniane nieodpłatnie przez podmioty prowadzące rejestry medyczne oraz rejestry publiczne w rozumieniu art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, w zakresie określonym w ustawie. Dane te są przekazywane lub udostępniane nieodpłatnie przez usługodawców. W systemie tym przetwarzane dane dotyczące usługobiorców, które obejmują:

1. dane osobowe:
   • imię (imiona) i nazwisko,
   • nazwisko rodowe,
   • płeć,
   • obywatelstwo,
   • stan cywilny,
   • wykształcenie,
   • numer PESEL,
   • datę urodzenia,
   • serię i numer dowodu osobistego, paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość - w przypadku osób, które nie mają nadanego numeru PESEL,
   • adres miejsca zamieszkania i adres do korespondencji,
   • adres miejsca pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli dana osoba nie ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania,
   • adres poczty elektronicznej,
   • numery ubezpieczenia,
   • stopień niepełnosprawności,
   • rodzaj uprawnień oraz numer i termin ważności dokumentów potwierdzających uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej określonego rodzaju oraz datę utraty tych uprawnień,
   • numery identyfikacyjne i numery ewidencyjne nadawane usługobiorcom przez płatników lub usługodawców,
   • datę i przyczynę zgonu;
2. jednostkowe dane medyczne;
3. datę dokonania wpisu.

III.3. SYSTEM INFORMACJI MEDYCZNEJ (SIM)

System Informacji Medycznej – SIM jest systemem teleinformatycznym służącym gromadzeniu, analizie i udostępnianiu zasobów cyfrowych zawierających dane i informacje związane z udzielonymi lub planowanymi świadczeniami opieki zdrowotnej. Zakłada on prowadzenie dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej (od 01 sierpnia 2014r.), utworzenie elektronicznego modułu danych medycznych oraz elektroniczne rozliczenia usługodawców i płatników. Wymóg prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej został również wprowadzony do ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417 i Nr 76, poz. 641 oraz z 2010 r. Nr 96, poz. 620). Sama ustawa zawiera z kolei samą definicję elektronicznej dokumentacji medycznej, którą jest:

• dokument elektroniczny umożliwiający usługobiorcy uzyskanie świadczenia opieki zdrowotnej określonego rodzaju, w przypadku usługodawcy będącego świadczeniodawcą, o którym mowa w art. 5 pkt 41 lit. d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.), apteką ogólnodostępną lub punktem aptecznym,
• dokumentację medyczną, o której mowa w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, wytworzoną w postaci elektronicznej, zawierającą dane o udzielonych, udzielanych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej, w tym dokument elektroniczny umożliwiający usługobiorcy uzyskanie świadczenia opieki zdrowotnej określonego rodzaju, w przypadku usługodawcy innego niż wymieniony w lit. a.

III.3. SYSTEM INFORMACJI MEDYCZNEJ (SIM)

Istotnym elementem funkcjonowania SIM jest współpraca z Elektroniczną Platformą Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, która zapewnia dostęp do danych zgromadzonych w SIM. SIM umożliwia wymianę danych i informacji pomiędzy:

1. usługodawcami – w zakresie wymiany drogą elektroniczną dokumentacji medycznej, automatycznego dostępu do dokumentów elektronicznych związanych z kontynuacją leczenia (e-skierowanie, e-recepta, e-zlecenie) oraz dostępu usługodawców do informacji o stanie zdrowia usługobiorcy lub stosowanych poprzednio metodach leczenia – co pozwoli na przyspieszenie wymiany informacji, ograniczy koszty związane np. z powtarzaniem badań diagnostycznych w celu ustalenia stanu zdrowia usługobiorcy,
2. usługobiorcami a usługodawcami (umawianie się na wizyty on-line, monitorowanie statusu na liście osób oczekujących na udzielenie świadczenia finansowanego ze środków publicznych w trybie on-line, elektroniczne przypominanie o terminie wizyty), wyeliminowanie możliwości zapisywania się usługobiorców na listy osób oczekujących na udzielenie świadczenia u kilku usługodawców, jednocześnie ta sama usługa SIM w połączeniu z Systemem Monitorowania Dostępności do Świadczeń umożliwi sprawdzenie usługobiorcy możliwości wcześniejszego udzielenia mu świadczenia przez innych usługodawców na danym obszarze,
3. usługobiorcami a SIM – przez udostępnienie usługobiorcy dostępu do elektronicznego modułu danych medycznych opisanego w art. 13 projektu – zawierającego informacje o planowanych i udzielonych świadczeniach opieki Zdrowotnej,
4. usługodawcą a SIM – przez umożliwienie wygenerowania z systemu raportów statystycznych i rozliczeń,
5. usługodawcami a płatnikiem – przez generowanie raportów niezbędnych do rozliczenia oraz faktur elektronicznych przy użyciu Systemu Rejestru Usług Medycznych Narodowego Funduszu Zdrowia „System RUM - NFZ”,
6. SIM a rejestrami medycznymi – w zakresie udostępniania danych statystycznych, danych o zachorowaniach, planowanych i udzielonych świadczeniach opieki zdrowotnej i usługach medycznych i innych danych niezbędnych do określenia zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne lub usługi medyczne oraz zarządzania zasobami i finansami systemu ochrony zdrowia – zaprojektowana funkcja SIM:
   • znacznie zmniejszy obowiązki administracyjne, statystyczne i rozliczeniowe usługodawców oraz zapewni kompleksowość danych obrazujących funkcjonowanie systemu,
   • umożliwi takim rejestrom jak Rejestr Badania Chorobowości Szpitalnej czy Krajowy Rejestr Onkologiczny itp. automatyczne pobieranie i aktualizowanie danych,
7. SIM a organami administracji publicznej i jednostkami samorządu terytorialnego przez dostęp do danych służących optymalizacji celów i metod zarządzania ochroną zdrowia.

Podstawową zasadą funkcjonowania SIM jest wielokrotne wykorzystywanie zgromadzonych danych – raz wprowadzone dane używane są do celów statystycznych, rozliczeniowych, ewidencyjnych i informacyjnych.
W celu wykonania zadań nałożonych w projekcie ustawy na SIM, w ramach Systemu Informacji Medycznej współpracuje z:

1. Centralnym Wykazem Usługobiorców,
2. Centralnym Wykazem Usługodawców,
3. Centralnym Wykazem Pracowników Medycznych.

Centralne wykazy usługobiorców, usługodawców i pracowników medycznych obejmą wszystkie podmioty uczestniczące i tworzące rynek usług medycznych (w przeciwieństwie do wykazów tworzonych przez NFZ, które obejmują tylko podmioty biorące udział w systemie opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych), co umożliwi rozpoznanie mechanizmów funkcjonowania rynku usług medycznych jako całości, jednocześnie pozwoli na śledzenie interakcji zachodzących pomiędzy systemem publicznego zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych a systemem finansowanym ze środków innych niż środki publiczne.

Przyjęta konstrukcja SIM i Elektronicznej Platformy Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych oraz powiązanie za pomocą Platformy ePUAP z rejestrami publicznymi takimi jak PESEL i Krajową Ewidencja Podatników (KEP) pozwoli na niemalże automatyczne włączanie do systemu nowych płatników, usługodawców i usługobiorców.

III.4. REJESTRY MEDYCZNE

Obecnie mamy do czynienia z następującymi kategoriami rejestrów medycznych, które są włączone do systemu informacji w ochronie zdrowia:

1. prowadzone w celach monitorowania zapotrzebowania na świadczenia opieki zdrowotnej, monitorowania stanu zdrowia populacji, oraz profilaktyki zdrowotnej i realizacji programów zdrowotnych,
2. prowadzone zgodnie z przepisami o dokumentacji medycznej.

Minister właściwy do spraw zdrowia będzie mógł określić zasady i podstawy prawne funkcjonowania rejestrów medycznych takich jak np. Rejestr Onkologiczny, Wad Genetycznych i innych rejestrów, które z uwagi na charakter danych w nich gromadzonych nie mogą pozostawać poza kontrolą. Jednocześnie zespolenie tych rejestrów z SIM pozwoli na bezpośrednie pobieranie z tego systemu danych niezbędnych do prowadzenia rejestru.
Włączenie wszystkich rejestrów medycznych do systemu informacji w ochronie zdrowia pozwoli na integrację wszystkich zbiorów danych w ochronie zdrowia i interoperacyjność systemów, a także na zapobieżenie redundancji danych.

Na podstawie ustawy powstaną nowe rejestry medyczne:

1. Centralny Wykaz Usługodawców,
2. Centralny Wykaz Pracowników Medycznych,
3. Centralny Wykaz Usługobiorców.

III.5. DZIEDZINOWE SYSTEMY TELEINFORMATYCZNE

Wyodrębniono następujące systemy teleinformatyczne połączone ze sobą w ramach systemu informacji w ochronie zdrowia relacjami umożliwiającymi wymianę i automatyczną aktualizację danych z jednoczesnym otwarciem na systemy informacyjne obsługujące organy administracji publicznej:

1. System Rejestru Usług Medycznych Narodowego Funduszu Zdrowia – jest to system teleinformatyczny służący gromadzeniu, przetwarzaniu i udostępnianiu danych o udzielonych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Administratorem i podmiotem finansującym System RUM – NFZ jest Narodowy Fundusz Zdrowia.
2. System Statystyki w Ochronie Zdrowia jest systemem gromadzącym, przetwarzającym i udostępniającym dane statystyczne zarówno w obszarze określonym przepisami wydanymi na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439, z późn. zm.), jak również dane gromadzone w systemach teleinformatycznych obsługujących system informacji w ochronie zdrowia, co pozwoli na rozszerzenie zakresu danych poddawanych analizie bez zwiększania obowiązków statystycznych po stronie usługodawców. System jednocześnie umożliwi analizę danych, które dotychczas obarczone były dużym błędem z uwagi na ich zbiorczy charakter, a także danych, które nigdy nie były analizowane z uwagi na brak odpowiednich systemów i podstaw prawnych do ich pozyskiwania. Ponadto dodatkowym usprawnieniem przewidzianym w ustawie jest możliwość składania druków statystycznych w postaci elektronicznej i automatycznego pobierania do celów statystycznych danych zgromadzonych np. w SIM czy rejestrach medycznych. System ten będzie zintegrowany z Systemem Informacyjnym Statystyki Publicznej administrowanym przez GUS.
3. System Ewidencji Zasobów Ochrony Zdrowia jest systemem gromadzącym i przetwarzającym dane dotyczące podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej oraz podmiotów sprawujących nadzór i kontrolę nad ich działalnością we wszystkich aspektach prowadzonej działalności.
4. System Wspomagania Ratownictwa Medycznego jest systemem teleinformatycznym ściśle związanym z ustawą z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Najistotniejszym elementem systemu jest możliwość gromadzenia, udostępniania oraz bieżąca aktualizacja w trybie on-line informacji o możliwościach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, do przyjęcia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, co pozwoli na zintegrowanie systemów prowadzonych przez poszczególnych wojewodów i ministra zdrowia oraz osiągnięcie poziomu informacyjnego w zakresie ratownictwa medycznego pozwalającego na właściwe funkcjonowanie systemu.
5. System Monitorowania Zagrożeń określony jest systemem teleinformatycznym, którego zadaniem jest poprawa efektywności działań w zakresie zapobiegania skutkom niepożądanych zdarzeń medycznych mających wpływ na zdrowie i życie ludzi oraz umożliwienie usługodawcom i innym podmiotom zobowiązanym do składania informacji i zgłoszeń o zagrożeniach w formie dokumentu elektronicznego.
6. Powyższy system pozwoli na zintegrowanie systemów teleinformacyjnych funkcjonujących na podstawie różnych aktów prawnych w jeden system.
7. System Monitorowania Dostępności do Świadczeń Opieki Zdrowotnej jest systemem teleinformatycznym, w którym przetwarzane są zbiorcze dane i informacje, o których mowa w art. 20 i 22 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, przekazywane przez Narodowy Fundusz Zdrowia oraz informacje zgromadzone w SIM.
8. System Monitorowania Kosztów Leczenia i Sytuacji Ekonomiczno – Finansowej zakładów opieki zdrowotnej jest systemem teleinformatycznym, którego zadaniem jest gromadzenie i przetwarzanie danych o kosztach leczenia oraz gromadzenie i przetwarzanie danych o sytuacji ekonomiczno – finansowej publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
9. Zintegrowany System Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi jest systemem gromadzącym dane zbierane przez wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001r. – Prawo farmaceutyczne oraz dane zgromadzone w SIM dotyczące obrotu produktami leczniczymi, co pozwoli na stworzenie pełnego obrazu obrotu tymi produktami.
10. System monitorowania kształcenia pracowników medycznych, określony w art. 30 projektu ustawy, jest systemem, którego zadaniem jest gromadzenie informacji pozwalających na określenie zapotrzebowania na miejsca szkoleniowe w określonych dziedzinach medycyny; monitorowanie kształcenia podyplomowego pracowników medycznych; monitorowanie przebiegu kształcenia specjalizacyjnego pracowników medycznych; wspomaganie procesu zarządzania systemem kształcenia pracowników medycznych.